فصل اول کتاب با این جملات آغاز می‌شود:
"مثنوی معنوی مولوی با یکی از زیباترین و مهم‌ترین شعرهای فارسی شروع می‌شود:
بشنو از نی چون حکایت می‌کند
از جدایی‌ها شکایت می‌کند
نی را همه دیده‌ایم. ساز موسیقی است. معمولا از نیزار یا نیستان می‌برند و به دست استادان سازنده و نوازنده به ساز و موسیقی نی تبدیل می‌شود. ساختن این ساز مراحلی دارد. داخل آن یا سینه آن را با ظرافت می‌تراشند و تخلیه می‌کنند و سوراخ‌های مناسب روی آن پدید می‌آورند. تقریبا تمام شعرشناسان این نی را خود شاعر یعنی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی دانسته‌اند.
ما این‌جا نی را همان ساز موسیقی در نظر می‌گیریم. هنگامی که نی سرگذشت خود را با صدای بلند حکایت می‌کند از جدائی خود از نیزار شکایت می‌کند. مانند حیوانی که در قفس باغ‌وحش حبس می‌شود یا انسانی که به اجبار مهاجرت می‌کند.
کز نیستان تا مرا ببریده‌اند
از نفیرم مرد و زن نالیده‌اند..."